T.C
YARGITAY
4. HUKUK DAİRESİ
E. 2004/15090
K. 2005/11955
T. 10.11.2005
TRAFİK KAZASI (Araç Hasarı Nedeniyle Maddi ve Manevi Tazminat – Davalıların Kusuru ve Yola Aniden Çıkan Başıboş Hayvanın Olaya Etkisinin Karşılığı Olarak Hesaplanan Maddi Tazminatın Davalılardan Tahsiline Karar Verilmesi Gerektiği)
ARAÇ HASARI NEDENİYLE MADDİ VE MANEVİ TAZMİNAT (Davalıların Kusuru ve Yola Aniden Çıkan Başıboş Hayvanın Olaya Etkisinin Karşılığı Olarak Hesaplanan Maddi Tazminatın Davalılardan Tahsiline Karar Verilmesi Gerektiği)
YOLA ANİDEN ÇIKAN BAŞIBOŞ HAYVANIN OLAYA ETKİSİ (Zararın Tamamının Karşı Aracın İşleteni ve Sürücüsünün Davalılardan Alınmasına Engel Olmadığı)
ZARARIN TAMAMININ TAHSİLİ (Trafik Kazasından Doğan Araç Hasarı Nedeniyle Maddi ve Manevi Tazminat – Zararın Tamamının Karşı Aracın İşleteni ve Sürücüsünün Davalılardan Alınmasına Engel Olmadığı)
818/m.41
ÖZET: Dava, trafik kazasından kaynaklanan araç hasarı nedeniyle maddi ve manevi tazminat istemine ilişkindir. Davacı dava dilekçesinde zararının tamamını davalılardan istediğine göre yola aniden çıkan başıboş hayvanın olaya etkisi zararın tamamının -davacı sürücüsünün kusuru dışında kalan kısım için- karşı aracın işleteni ve sürücüsü davalılardan alınmasına engel değildir. Şu durumda davalıların kusuru ve yola aniden çıkan başıboş hayvanın olaya etkisinin karşılığı olarak hesaplanan maddi tazminatın ( 7/8 )’inin davalılardan tahsiline karar verilmelidir.
DAVA: Davacı Bahar Koçer vekili Avukat Sedat Marmaralı tarafından, davalılar SSK Genel Müdürlüğü ve Abdurrahman Ergün aleyhine 24.2.1999 gününde verilen dilekçe ile trafik kazasından kaynaklanan araç hasarı nedeniyle maddi ve manevi tazminat istenmesi üzerine mahkemece yapılan yargılama sonunda; maddi tazminatın kısmen kabulüne, manevi tazminatın reddine dair verilen 2.12.2002 günlü kararın Yargıtayca incelenmesi davacı vekili ve davalılardan SSK vekili taraflarından süresi içinde istenilmekle temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten sonra tetkik hakimi tarafından hazırlanan rapor ile dosya içerisindeki kağıtlar incelenerek gereği görüşüldü:
KARAR:
1-Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı kanıtlarla yasaya uygun gerektirici nedenlere, özellikle delillerin değerlendirilmesinde bir isabetsizlik görülmemesine göre tarafların aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan temyiz itirazları reddedilmelidir.
2-Davacının temyizi yönünden;
Dava, trafik kazasından kaynaklanan araç hasarı nedeniyle maddi ve manevi tazminat istemine ilişkindir. Mahkemece maddi tazminat kısmen kabul edilmiş, manevi tazminat reddedilmiştir. Kararı davacı ile davalılardan çarpan aracın işleteni SSK Genel Müdürlüğü temyiz etmişlerdir.
Davacı dava dilekçesinde davalının kusurlu olduğunu belirterek zararın tamamının davacının aracına çarpan ambulansın işleteni ve sürücüsü olan davalılardan tahsilini istemiştir. Ancak davacı dava dilekçesinde davalının tam kusurlu olduğunu iddia etmiştir. Dosyada alınan bilirkişi raporlarına göre olayda davacı aracını kullanan dava dışı sürücü 1/8, davalı sürücü 2/8 ve yola aniden çıkan başıboş hayvana 5/8 kusur verilmiştir. Mahkemece davalıların ( 2/8 ) kusuruna göre tazminata hükmedilmiştir. Ne var ki, davacı dava dilekçesinde zararının tamamını davalılardan istediğine göre yola aniden çıkan başıboş hayvanın olaya etkisi zararın tamamının -davacı sürücüsünün kusuru dışında kalan kısım için- karşı aracın işleteni ve sürücüsü davalılardan alınmasına engel değildir. Şu durumda davalıların kusuru ve yola aniden çıkan başıboş hayvanın olaya etkisinin karşılığı olarak hesaplanan maddi tazminatın ( 7/8 )’inin davalılardan tahsiline karar verilmelidir.
Anılan yön gözetilmeden davalıların yalnızca (2/8) oranında sorumlu tutulmaları usul ve yasaya aykırı olup bozmayı gerektirmiştir.
3-Davalı SSK Genel Müdürlüğünün temyizi yönünden; dosyadaki delillere göre davalı aracı -ambulans- Şeker Sigorta tarafından sigortalanmıştır ve davalı aracı sigortasınca davacıya 500.000.000 TL ödemede bulunmuştur. Mahkemece hükme dayanak yapılan bilirkişi raporunda tazminat hesabında sigorta ödemesi dikkate alınmamıştır. Şu durumda tazminat hesabında davalı aracının sigortasından yapılan ödemenin dikkate alınarak hesaplanacak miktardan indirilmesi gerekir.
Anılan yön gözetilmeden verilen karar usul ve yasaya aykırı olup bozmayı gerektirmiştir.
SONUÇ: Temyiz olunan kararın (2) nolu bentte gösterilen nedenle davacı yararına, (3) nolu bentte gösterilen nedenle davalı yararına BOZULMASINA, tarafların öteki temyiz itirazlarının ilk bentteki nedenlerle reddine ve temyiz eden davacıdan peşin alınan harcın istek halinde geri verilmesine, 10.11.2005 gününde oy birliğiyle karar verildi.
T.C
YARGITAY
13. HUKUK DAİRESİ
E. 2009/16031
K. 2010/2534
T. 2.3.2010
ARACIN KAZA SONUCU DEĞER KAYBI YARATMASI (Konusunda Uzman Bir Bilirkişi Aracılığıyla İnceleme Yaptırılarak ya da Önceki Bilirkişilerden Ek Rapor Alınarak Hasarın Araçta Değer Kaybı Yaratması Halinde Belirlenecek Bu Miktarın İade Edilecek Bedelden İndirilmesi Gerektiği)
DEĞER KAYBI (Aracın Kaza Sonucu Değer Kaybı Yaratması – Konusunda Uzman Bir Bilirkişi Aracılığıyla İnceleme Yaptırılarak ya da Önceki Bilirkişilerden Ek Rapor Alınarak Hasarın Araçta Değer Kaybı Yaratması Halinde Belirlenecek Bu Miktarın İade Edilecek Bedelden İndirilmesi Gerektiği)
BİLİRKİŞİ İNCELEMESİ (Aracın Kaza Sonucu Hasara Uğraması – Konusunda Uzman Bir Bilirkişi Aracılığıyla İnceleme Yaptırılarak ya da Önceki Bilirkişilerden Ek Rapor Alınarak Hasarın Araçta Değer Kaybı Yaratması Halinde Belirlenecek Bu Miktarın İade Edilecek Bedelden İndirilmesi Gerektiği)
1086/m.275
ÖZET: Dava konusu aracın davacı elinde iken kaza sonucu hasara uğrayıp tamir gördüğü dosyada mevcut servis kayıtlarından anlaşılmaktadır. Mahkemece, kaza sonucu aracın değer kaybına uğrayıp uğramadığı yönünden inceleme yapılmamıştır. Bu durumda mahkemece araçta oluşan hasarın değer kaybı yaratıp yaratmadığı hususunda, konusunda uzman bir bilirkişi aracılığıyla inceleme yaptırılarak yada önceki bilirkişilerden ek rapor alınarak, hasarın araçta değer kaybı yaratması halinde belirlenecek bu miktarın iade edilecek bedelden indirilmesi gerekirken bu yön gözardı edilerek eksik inceleme ile yazılı şekilde hüküm tesisi usul ve yasaya aykırı olup, bozmayı gerektirir.
DAVA: Nuri E. vekili Avukat Necip K. ile 1-……….. A.Ş, 2-Bo……… Otomotiv A.Ş, 3-Bo…………….Tic. A.Ş vekili Avukat Ayşe B., 4-…………. Bankası vekili avukat Ali U… aralarındaki dava hakkında Çerkezköy 1. Asliye Hukuk Mahkemesinden (Tüketici Mahkemesi sıfatıyla) verilen 10.3.2008 gün ve 286-483 sayılı hükmün Dairemizin 13.7.2009 tarih ve 11100-9793 sayılı ilamıyla bozulmasına karar verilmişti. Süresi içinde davalılar avukatınca kararın düzeltilmesi istenilmiş olmakla dosya incelendi, gereği konuşuldu:
KARAR: Davacı, davalı Bo…. A.Ş’den. 04.10.2002 tarihinde davaya konu aracı 56.403,06 TL bedelle satın aldığını, sözleşme gereğince davalı bankadan kredi kullandığını, aracın tesliminden sonra sürekli arızalanması nedeniyle 7 defa servise başvurduğunu, her defasında önemli parça değişikliklerinin yapıldığını, yapılan işlemlerin garanti kapsamında olmadığı söylenerek kendisinden ücret tahsil edildiğini belirterek araç bedeli ve sözleşme nedeni ile yapmış olduğu masraflar ve zararın miktarı olan 73.240 TL’nin dava tarihinden itibaren işleyecek ticari faizi ile davalılardan tahsilini talep etmiştir.15.01.2008 tarihli ıslah dilekçesi ile talep miktarı 83.643,13 TL’ye çıkartmıştır.
Davalılar, davanın reddini savunmuşlardır.
Mahkemece, davalı …… Bankası hakkında açılan davanın reddine, davalılar Bo…. Otomotiv A.Ş ile Bo…. Oto Servis A.Ş hakkındaki davanın kabulüne karar verilmiş; hüküm, davalılar Bo…. otomotiv A.Ş ve Bo…. Oto A.Ş tarafından temyiz edilmekle, dairemizin 13.07.2009 tarihli kararı ile; hükmün bozulmasına karar verilmiş, davalılar Bo…. Otomotiv A.Ş ile Bo…. Oto Servis A.Ş karar düzeltme talebinde bulunmuştur.
1-Davalıların aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan ve HUMK 440. maddesinde sayılan sebeplerden hiçbirisine uygun olmayan sair karar düzeltme taleplerinin reddine karar vermek gerekir.
2-Dava konusu aracın davacı elinde iken kaza sonucu hasara uğrayıp tamir gördüğü dosyada mevcut servis kayıtlarından anlaşılmaktadır. Mahkemece, kaza sonucu aracın değer kaybına uğrayıp uğramadığı yönünden inceleme yapılmamıştır. Bu durumda mahkemece araçta oluşan hasarın değer kaybı yaratıp yaratmadığı hususunda, konusunda uzman bir bilirkişi aracılığıyla inceleme yaptırılarak yada önceki bilirkişilerden ek rapor alınarak, hasarın araçta değer kaybı yaratması halinde belirlenecek bu miktarın iade edilecek bedelden indirilmesi gerekirken bu yön gözardı edilerek eksik inceleme ile yazılı şekilde hüküm tesisi usul ve yasaya aykırı olup, bozmayı gerektirir. Mahkeme kararının bozma gerekçeleri arasında bu hususunda bulunması gerekirken, sehven yer verilmediği bu kez yapılan inceleme ile anlaşıldığından davalının karar düzeltme isteminin kabulü ile temyiz incelemesi sonucu verilen bozma gerekçelerine ek olarak açıklanan sebeplerle hükmün bozulmasına karar verilmiştir.
SONUÇ: Yukarıda (1) nolu bentte açıklanan nedenlerle davalıların sair karar düzeltme taleplerinin reddine, Dairemizin 2008/11100 Esas ve 2009/9793 Karar sayılı 13.07.2009 tarihli bozma kararında belirtilen sebeplere ek olarak (2) nolu bentte açıklanan nedenlerle hükmün davalılar lehine BOZULMASINA, peşin alınan 32.30 TL temyiz harcın istek halinde iadesine, 02.03.2010 gününde oy birliğiyle karar verildi.
T.C
YARGITAY
4. HUKUK DAİRESİ
E. 2002/130
K. 2002/4512
T. 10.4.2002
TAZMİNAT DAVASI (Trafik Kazası Sebebiyle Uğranılan Zarar Dolayısıyla Tazminat İstemi)
MÜBADELE (RAYİÇ) DEĞERİ (Kazaya Uğrayan Arabanın Tahribat İzleri Taşımasından Mübadelesinin Yani Rayiç Değerinin Hesaplanmasında Aracın Kazadan Önceki Değerinin Altında Olmasının Gerekmesi)
ARACIN KAZADAN ÖNCEKİ DURUMU (Aracın Onarılmış Durumdaki Değeri Ne Kadar İyi Onarılmış Olursa Olsun Kural Olarak Aynı Nitelikteki Hiç Hasara Uğramayan Aracın Değerinden Düşük Olması)
ZARARIN TAYİNİ (Zararın Tazmin Borcunu Doğuran Eylemin Meydana Gelmesinden Önceki Durumu İadeye Mecbur Olması)
ZARARIN TAZMİN YÜKÜMLÜLÜĞÜ (Zararın Tazmin Borcunu Doğuran Eylemin Meydana Gelmesinden Önceki Durumu İadeye Mecbur Olunması)
CARİ DEĞER KAYBI (Araç Ne Kadar İyi Onarılırsa Onarılsın Hiç Kaza Yapmayan Aracın Değerinden Düşük Olacağı Sebebiyle Aracın Cari Değer Kaybına Uğramasının Kaçınılmaz Olması)
818/m.41,42
ÖZET: Tamamen onarılmış olsa bile kazaya uğrayan araba, tahribatın izlerini taşıyacağından onarıldıktan sonra mübadele (rayiç) değerinin olaydan önceki mübadele değerinden az olacağının kabulü gerekir. Aracın onarılmış durumdaki değeri, ne kadar iyi onarılmış olursa olsun kural olarak aynı nitelikteki hiç hasara uğramayan araç değerinden düşüktür ve bu da cari değerinden kaybettirmektedir. Zararı tazminle yükümlü olan kimse, tazmin borcunu doğuran eylemin meydana gelmesinden önceki durumu iadeye mecburdur. Bu ilke, zarar, ister haksız eylemden doğsun, isterse sözleşmeye aykırı hareketten meydana gelsin, aynen uygulanır.
DAVA: Davacı-karşı davalı Mitat A. vekili Avukat E…. Gümüşkaya tarafından, davalı-karşı davacı Celi H. aleyhine 12/1/1999 gününde verilen dilekçe ile kasten çarpma ile araçta meydana gelen hasar bedelinin esas dava ile, cismani zarardan doğan maddi ve manevi tazminatın karşı dava ile istenmesi üzerine mahkemece yapılan yargılama sonunda; esas ve karşı davanın kısmen kabulüne dair verilen 15/10/2001 günlü kararın Yargıtay’ca incelenmesi davacı-karşı davalı vekili Avukat E… Gümüşkaya tarafından süresi içinde istenilmekle temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra tetkik hakimi tarafından hazırlanan rapor ile dosya içerisindeki kağıtlar incelenerek gereği görüşüldü:
KARAR:
1-Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı kanıtlarla yasaya uygun gerektirici nedenlere, özellikle delillerin değerlendirilmesinde bir isabetsizlik görülmemesine göre aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan temyiz itirazları reddedilmelidir.
2-Diğer temyiz itirazlarına gelince;
Dava trafik kazasından doğma tazminat isteği olup mahkemece bilirkişi raporuna dayanılarak davacıya ait araçta değer kaybı olmayacağı benimsenmiştir. Oysa davacının olaydan sonraki mal varlığının değeri, zarar verici olayın meydana gelmemesi halinde değerinden daha az ise, zarar var demektir. Gerçekten bir şeyin tahrip edilmesi veya zarar görmesi halinde nesnel zararı tayin etmek için kural olarak objektif değeri esas almak gerekir. Bu ise mübadele (rayiç) değeridir. Davaya konu olan olayda davacıya ait araç mercedes E-200 marka olup, 1998 olan olay tarihine göre çok yenidir ve 624.781.670. lira harcanmasını gerektirecek derecede hasara uğramıştır. Bu durumda sözü edilen aracın onarıldıktan sonra mübadele ( rayiç ) değerinin olaydan önceki mübadele değerinden az olacağının kabulü gerekir. Çünkü tamamen onarılmış olsa bile bu araba tahribatın izlerini taşımaktadır. Onarılmış durumdaki değeri, ne kadar iyi onarılmış olursa olsun kural olarak aynı nitelikteki hiç hasara uğramayan araç değerinden düşüktür ve bu da cari değerinden kaybettirmektedir. Zararı tazminle yükümlü olan kimse, tazmin borcunu doğuran eylemin meydana gelmesinden önceki durumu iadeye mecburdur. Bu ilke, zarar, ister haksız eylemden doğsun, isterse sözleşmeye aykırı hareketten meydana gelsin, aynen uygulanır.
O halde mahkemece sadece aracın yaşını gözeterek değer kaybı olmayacağını belirten bilirkişi raporuna dayanılıp, bu kalem isteğin reddine karar verilmiş olması bozmayı gerektirir.
SONUÇ: Temyiz olunan kararın yukarıda (2) nolu bentte gösterilen nedenle BOZULMASINA, diğer temyiz itirazlarının (1) nolu bentte gösterilen nedenle reddine ve peşin alınan harcın istek halinde geri verilmesine 10/4/2002 gününde oy birliğiyle karar verildi.